طراحی شهر تهران که هم‌اکنون آن را میشناسیم؛ طبق نظریههای دو معمار، که در نیمههای قرن بیستم برای این هدف، به ایران زیبای ما آمدند، شکل گرفت.
طراحی تهران چگونه شکل گرفت؟ شهر تهران در زمان آقامحمدخان قاجار برای اولین بار بهعنوان پایتخت ایران برگزیده شد؛ اما دیرینگی آن به سال 261 هجری قمری، برابر با 874 میلادی، برمیگردد. این تاریخ مربوط به قدیمی‌ترین سند فارسی موجود درباره نام تهران است؛ زیرا نویسنده‌ای به نام «ابوسعد سمعانی» در کتاب خود، از شخصی که «ابوعبدالله محمدبن حامد تهرانی رازی» نام داشته، سخن گفته که نامخانوادگی او نشان می‌دهد اهل تهران بوده است.
اما طراحی شهر تهران که هم‌اکنون آن را میشناسیم؛ طبق نظریههای دو معمار، که در نیمههای قرن بیستم برای این هدف، به ایران زیبای ما آمدند، شکل گرفت.
“ویکتور گروئن “ متخصص معماری و شهرسازی بود و “لویی کان” هم از معماران برجسته به شمار میرفت. این دو نفر با هدف طراحی تهران و توسعه مرکز پایتخت، در دولت وقت ایران استخدام شدند.
طرح ویکتورگروئن
به گزارش اختصاصی مجله دلتا ویکتورگروئن، طراح پلان شهری شمال شهر تهران، بین سال‌های 1964 تا 1967 است. طرح اصلی ویکتورگروئن برای تهران، در مقیاسهای مختلف اعم از: سیستمهای بزرگراهی و جادهای، کاخها، مجتمعهای مسکونی و حتی شهرکهای بزرگ بود که چهارچوب زندگی شهری را تقسیمبندی میکرد. گروئن در نظر داشت یک متروی اصلی طراحی کند که در اطراف آن 10 شهرک بزرگ ساخته شود. آنچنان که هر کدام از این شهرکها در اطراف یک مرکز شهر قرار گرفته باشند. همچنین، هر کدام از مرکز شهرها، 4 اجتماع و هر اجتماع، 5 محله داشته باشد. برخی منابع از طرح وی به نام «طرح جامع تهران» نام بردهاند.
طرح لویی کان
طرح لویی کان نیز برای مرکز شهر تهران و بر اساس گوشوارههای طرح گروئن بود، اما تغییرات زیادی در سازماندهی فضای شهری داشت. کان، کانون شهری را به سمت شمال شهر گسترش داده و قالب شهر را به صورت یک پلان خطی تقسیم کرده بود.
طرح های اولیه گروئن شبیه یک پلازای مرکزی بود. پلازا در اصطلاح شهرسازی و معماری، یک فضای عمومی شهری است که به جای خودروها، محل تردد مردم است؛ مثل میدان نقش جهان اصفهان یا میدان امام حسین (ع) تهران.
طرح گروئن یک پلازای مرکزی بود که محور آن تا رشته کوه های البرز امتداد داشت، اما کان آن را تغییر داد. بهطور مثال، او مراکز تجاری را از مرکز شهر حذف کرد. طرح برنامه شهرنشینی گروئن به صورت ارگانیک از منظر کوه البرز قابل تجزیه بود، اما نسخه کان سرشار از شهرنشینی بسیار متقارن و محوری بود.
متاسفانه نظریههای لویی کان، با مرگ وی، بهطور کامل درک نشد و او فقط توانست توسعه شهرسازی محله عباس‌آباد تهران را با مشارکت “کنزوتانگه” در آثار معماری خود، ثبت کند. برنامههای گسترده او و گروئن برای شهر تهران، نشان از ذهن هوشمندانه این دو معمار داشت.
